JAK ZAPEŁNIĆ "BIAŁE PLAMY" w ONKOLOGII?

Środki przewidziane w projekcie nowego Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych nie będą wystarczające na wymianę i zakup sprzętu w onkologii oraz realizację innych celów. Koordynacja inwestycji przez mapy potrzeb oraz promesy na kontrakt na świadczenia diagnostyczne i lecznicze są potrzebne do pozyskania środków spoza budżetu państwa. Bez dodatkowego finansowania w Polsce nie uda się osiągnąć przeżywalności chorych onkologicznie na średnim poziomie europejskim.

1. Na realizację zadań nowego projektu NPZChN przewidziano 250 mln złotych rocznie do 2025r. Uwaga ekspertów skupia się na radioterapii, jako dziedzinie najbardziej kosztochłonnej. Jak wynika z analizy przygotowanej przez Think-tank Onkologia 2025, dla zaspokojenia potrzeb terapeutycznych wszystkich pacjentów wymagających radioterapii w Polsce już w 2015 roku powinny działać 164 akceleratory. Uzupełnienie braków na dzień dzisiejszy wymagałoby dodatkowych 33 aparatów. Analiza została oparta o model makroekonomiczny łączący dane epidemiologiczne z optymalnymi schematami leczenia. Podobne modele stosowane są na świecie przez administracje publiczne oraz zespoły badawcze do przewidywania zasobów niezbędnych do leczenia chorych onkologicznie.

2. Budżetowego wsparcia państwa w onkologii potrzebują szczególnie te cele, które nie mogą być finansowane z innych źródeł – w tym tak fundamentalne z punktu widzenia długofalowej walki z chorobami nowotworowymi jak: profilaktyka pierwotna i wtórna, edukacja pacjentów, kształcenie kadr, poprawa jakości danych, czy opieka długoterminowa i paliatywna. Wszystkie te cele wymagają finansowania ze środków publicznych, ponieważ nie mogą być w wystarczającym stopniu  finansowane w inny sposób ze względu na długoterminowy charakter zwrotu z inwestycji w tych obszarach.

3. W opinii Think-tanku Onkologia 2025 wobec ograniczonych środków państwa niezbędne do zapełnienia „białych plam” w onkologii jest stworzenia warunków do finansowania zakupów sprzętu wysokospecjalistycznego ze źródeł innych niż budżet państwa. Dzięki temu możliwe będzie zwiększenie puli środków potrzebnych do realizacji strategicznych celów w walce z rakiem.

Zbudowanej w ostatnich latach bazie infrastrukturalnej należy zapewnić możliwość odnowienia i rozwoju. Budżet państwa nie musi być jednak jedynym źródłem finansowania sprzętu, a ośrodki mogłyby korzystać również ze źródeł prywatnych, unijnych i rozwijać współpracę w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego. Te rozwiązania wymagają jednak zwiększenia transparentności i przewidywalności rynku.

4. W Polsce udział środków prywatnych w zakupie drogiego wysokospecjalistycznego sprzętu do diagnostyki oraz leczenia onkologicznego jest bardzo ograniczony. Dotyczy to zarówno prywatnych inwestycji bezpośrednich, jak finansowania zakupów dla ośrodków publicznych. Skala każdorazowej inwestycji (kilkadziesiąt milionów złotych) wobec ryzyka z nim związanego jest tak duża, że na jego podjęcie decydowali się dotychczas wyłącznie inwestorzy indywidualni, branżowi lub fundusze typu private equity. W finansowaniu inwestycji w sprzęt właściwie nie uczestniczą banki i inne instytucje finansowe, które mogłyby zapewniać kapitał po zdecydowanie niższym koszcie. Nieprzewidywalność rynku, która w jednakowym stopniu dotyka świadczeniodawców publicznych jak prywatnych, spowodowana jest: brakiem koordynacji w inwestycjach, brakiem gwarancji finansowania świadczeń oraz niepewnością co do przyszłych wycen świadczeń. Stąd też nie rozwinęły się inne niż budżetowe formy finansowania inwestycji w tak wysokokosztowej dziedzinie jak radioterapia, a w dyskusji o przyszłości inwestycji presja i uwaga wszystkich zainteresowanych koncentruje się na oczekiwaniach wobec budżetu.

5. Zmiana tej sytuacji i zwiększenie przewidywalności otoczenia w onkologii jest możliwe poprzez:

• szybkie wprowadzenie koordynacji inwestycji w onkologii w oparciu mapy potrzeb i jasne wskaźniki dla rozlokowania nowych ośrodków (np. przewidywana liczba pacjentów na akcelerator, odległość od ośrodka – dostępność dla pacjenta);
• wprowadzenie promesy kontraktu dla potencjalnego inwestora;
• utrzymanie wycen pozwalających na realizację świadczeń i amortyzację sprzętu w zalecanym przez międzynarodowe standardy okresie jego użytkowania oraz poprawienie wycen innych, niedoszacowanych świadczeń onkologicznych;
• wsparcie dla współpracy pomiędzy podmiotami publicznymi i prywatnego.

Efektem byłaby większa przewidywalność rynku, więcej możliwości pozyskania finansowania ze źródeł pozapublicznych, a jednocześnie mniejsza presja na budżet państwa.

6. Przed ośrodkami otwiera się również możliwość sfinansowania zakupu sprzętu ze środków Europejskiego Funduszu Inwestycji Strategicznych, tzw. Planu Junckera. W realizacji Planu uczestniczy Europejski Bank Inwestycyjny. Jednak pozyskanie i rozliczenie środków na inwestycje będzie wymagało solidnego uzasadnienia w analizie zapotrzebowania, business planu i wkładu własnego. Wprowadzenie zmian poprawiających przejrzystość jest więc istotne także dla pozyskania finansowania z tego źródła.